Pozostałością największej kolekcji witraży na Dolnym Śląsku są witraże z Grodźca.

Grupa czternastu witraży z Grodźca (Gröditzberg, Gröditzburg) niedaleko Złotoryi na

Dolnym Śląsku stanowi interesującą ilustrację skomplikowanych losów zabytków polskich i

śląskich po zakończeniu drugiej wojny światowej. W zamku i pałacu w Grodźcu od lat od

1829 przechowywana była kolekcja ponad 156 witraży gabinetowych i większych kwater z

pracowni szwajcarskich i południowoniemieckich umieszczonych od 1836 głównie w Sali

Rycerskiej zamku. Większość cennych witraży została sprzedana i rozproszona w końcu XIX

w., 106 trafiło do Landesmuseum w Zurychu, część pozostała w Grodźcu. Zamek

zrekonstruowany i przebudowany w duchu romantyzmu prze Bodo Ebharda w latach 1906-

1908, został na nowo ozdobiony witrażami. Witraże znalezione w grudniu 1945 r. trafiły do

Krakowa (8 kwater) i stały się własnością Państwowych Zbiorów Sztuki na Wawelu, a potem

Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego, druga część (6 kwater) została przekazana w 1966 r.

do Muzeum Śląskiego, później Narodowego we Wrocławiu. Prostokątne kwatery witrażowe

przedstawiają: Madonnę z Dzieciątkiem, Chrystusa Bolesnego, scenę Zwiastowania,

postacie apostołów: św. Piotra, św. Jakuba st. i św. Andrzeja, świętych: Wawrzyńca,

Erazma, Wolfganga, Mikołaja i Leonarda oraz święte: Barbarę i Małgorzatę. Postacie

umieszczone na rubinowych, szafirowych i szmaragdowych tłach w architektonicznych

obramieniach reprezentują tzw. „styl piękny”, artystycznie bliski malarstwu austriackiemu z

ok. 1420 i nieco wcześniejszemu malarstwu czeskiemu. Witraże powstały w czasie ok. 1425-

1430 w pracowni czynnej na pograniczu Styrii i Karyntii w Austrii.

Czternaście średniowiecznych witraży pochodzących z dawnej kolekcji w Grodźcu,

przechowywanych w zbiorach krakowskich i wrocławskich jest obecnie poddawanych

badaniom fizykochemicznym, konserwatorskim i historycznym dzięki finansowaniu ze

środków Narodowego Centrum Nauki w ramach projektu Zastosowanie nowoczesnych metod

fizyko-chemicznych oraz cyfrowej analizy obrazu w procesie dokumentacji, badania i

konserwacji witrażowych szkieł zabytkowych na przykładzie grupy czternastu

średniowiecznych witraży z Grodźca (DEC-2012/05/E/HS2/03867). Dzięki prowadzonym

ostatnio badaniom udało się zrekonstruować pierwotną, neostylową aranżację wszystkich 14

kwater, ustalono także datowanie szkieł w obrębie kwater na XV w. oraz dokonano analizy

rodzajów zniszczeń (korozji) powierzchni zabytkowego szkła.

W trakcie prowadzonych badań historycznych okazało się, że z Grodźca pochodzą także inne

witraże, które znajdują się obecnie w zbiorach Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego:

dwanaście niewielkich kwater z przedstawieniami Pasji, z czasu ok. 1490, powstałych w

pracowni Michaela Wolgemuta w Norymberdze oraz dwa witraże późnorenesansowe

przedstawiające Św. Piotra i Św. Jakuba ( ten ostatni w konserwacji) z pracowni nadreńskiej.

Na wystawie czasowej „Mistrzowie światła” (12.05 – 31.08. 2015) w Muzeum Uniwersytetu

Jagiellońskiego w Krakowie prezentowane są prawie wszystkie witraże z Grodźca

przechowywane obecnie w zbiorach muzeum uniwersyteckiego i Muzeum Narodowego we

Wrocławiu. .